Hoe staat Nederland er voor wat betreft de duurzame energie?
In het immer interessante blad Noorderbreedte (40e jaargang #5) kwam ik onder de rubriek Kort Nieuws een leuke webzijde tegen met de naam www.energieopwek.nl
Op deze site bundelden RUG, EnTrance, netbeheerder TenneT en Gasunie New Energy, hun krachten en laten je zien hoeveel er nu werkelijk over de dag duurzaam opgewekt wordt door het gecombineerd opgesteld vermogen aan wind, zon en biomassa. EnTranCe (de spelling is wat bergachtig en de website nog ingewikkelder: www.en-tran-ce.org is de Energiehub van de Hanzehogeschool Groningen. TenneT behoeft vermoedelijk geen toelichting en Gasunie is dus wel degelijk ook bezig met andere dingen dan gas rond pompen en verkopen, getuige hun New Energy afdeling. In de visie van Gasunie zullen de meest vervuilende fossiele energiedragers als kolen en olie het eerst uitgefaseerd raken en het veel schonere aardgas het laatste. Bovendien zal er uit afval (in allerlei vormen) biogas gaan worden geproduceerd en met behulp van duurzaam opgewekte stroom ook waterstof wat de beide energiedragers voor de toekomst zullen worden.
Het aardige van de applicatie is dat je kunt zien hoeveel echt duurzame energie er per moment op de dag beschikbaar is. Bovendien wordt aangegeven voor hoeveel huishoudens er 100% groene energie wordt opgewekt per dag. Grote uitdagingen zijn de volgende twee
1 de gemiddelde hoeveelheid is nog bij lange na niet genoeg voor alle vraag in Nederland
2 het aanbod is zeer grillig en zal moeten worden geplooid naar de vraag.
Welke paden zouden we moeten bewandelen om de ideale situatie: geen fossiele input meer nodig, met zijn allen te bereiken??
A eerste stap zal toch het streven naar de kleinst mogelijke energievraag per proces dienen te zijn: dus alle productieprocessen, maar ook alle oudere woningen in Nederland aanpakken in hun energiebehoefte. Wat mij betreft een erg belangrijke stap is de berekening van de energievraag in de landbouwsector. En dan de wereldwijde energiebehoefte. Wanneer integraal wordt meegerekend met hoeveel energie voedingsstoffen voor veevoer worden verbouwd, geoogst, vervoerd, etc en ook hoeveel energie het kost om de zuivelproducten weer uit te voeren zal men nog op zijn neus kijken, qua (in) efficiëntie van deze voedselketen! Er zijn de laatste jaren methodes voor ontwikkeld om hier aan te rekenen. Het zou iedereen tot voordeel strekken wanneer men iets doet met de uitkomsten en beleid uitstippelt dat een duidelijke energetische sanering van deze sector tot doel heeft. Dit is wellicht een veel kansrijkere invalshoek dan de huidige op geld gebaseerde politiek maar wel één voor de toekomst.
B Tweede stap zijn slimmere en energieneutrale productie. Zijn er al voorbeelden van helemaal circulaire bedrijven? Het ingewikkelde hierbij is dat de afdruk qua input zich op een andere plek bevindt dan de afdruk qua output. Daardoor overziet niemand de hele keten. Ik denk dat we aan het begin van deze nieuwe wijze van produceren staan en voor een 4e revolutie qua productie van materialen. Natuurlijk met 3D printers kan er met lokaal zand een gebouw worden gemaakt. Dat is erg mooi. En met zonnepanelen kan het ongeveer energieneutraal wellicht. Natuurlijk worden er ook al gasloze wijken gebouwd. Maar het vervoer moet nog een giga slag maken en het voedsel dat we met ons allen eten, de kleding die we nodig hebben zijn in een land als Nederland goed voor een watervoetafdruk van zo’n geschatte 90% in het buitenland! Met andere woorden alleen dankzij water dat elders wordt ingezet om de producten te maken kunnen wij er over beschikken. Zelfvoorzienend zijn we dus helemaal niet maar afhankelijk van het buitenland.
C Een creatievere en andere omgang met het plantaardig leven is denk ik ook essentieel: door meer verschillende gewassen te verbouwen op kleinere schaal; door meer te begrijpen van de medicinale werking van heel veel planten (door te luisteren naar de mensen die daar nog verstand van hebben, zoals de San en de Indianen in Noord en Zuid-Amerika), door zoutresistente planten te gaan telen en eten in gebieden die door de zeespiegelrijzing onder water zullen komen te staan: wat ook weer een enorme toename van de natuurlijke bodemvruchtbaarheid te weeg zal brengen overigens, iets waar weinigen bij stil staan in relatie tot zeespiegelrijzing.
Door kleding van biodegradeerbare planten te maken die ook weer herbruikbaar zijn maar vooral ook de bodem goed kunnen doen zoals vlas, hennep, brandnetel en wellicht nog veel meer tot nu toe niet toegepaste plantensoorten. Alleen zit je dan vermoedelijk ook met een areaal probleem: de beschikbare hoeveelheid grond in Nederland is niet voldoende voor al deze kleding.
Door biobased materialen zo efficiënt mogelijk uit natuurgebieden te betrekken en uit voormalige landbouwgebieden: denk in Nederland aan riet, brede lisdodde, wellicht nog meer moerasplanten.
Ook nu zegt mijn gevoel dat dit niet alle 17 miljoen mensen in Nederland zal kunnen kleden, voeden en onderdak verlenen. We zullen dus handel met het buitenland moeten blijven bedrijven.
Mijn conclusie kan dan ook niet anders zijn dan dat we op de drempel staan van een enorme overgang. Zeker het bewustzijn begint wellicht overal door te sijpelen dat we anders moeten leven, maar vergeleken met de productie methoden die in de natuur gehanteerd worden zijn we nog absolute beginners. Neem deze termietenheuvel gemaakt door Macrotermes michaelsohni in Namibie.
Gebouwd met lokaal natuurlijk materiaal (gekauwd door de werkers van de termieten tot een soort cement) is door de vernuftige bouw van ventilerende torens boven de grond en koude ophalende platen onder de grond, de temperatuur in de broedkamer, waar de koningin haar hele leven ingemetseld zit om miljoenen eieren te leggen, slechts een paar graden variabel., en dat bij soms -10 graden in de winter of 45 in de zomer! Mensen kunnen een dergelijk bouwwerk nog lang niet bouwen. Ga dus tot de termieten en leer! (vrij naar Salomo, niet die raaf!) HJ
